Żeliwo i staliwo

Żeliwo jest wysokowęglowym stopem żelaza z węglem, ale także związkiem z manganem, siarką, krzemem i fosforem. Zawartość węgla wynosi od 2,11 do 6,67% i ma postać cementytu lub grafitu. Szybkość chłodzenia i składu chemicznego stopu zależy od zawartości węgla, gdzie powolne chłodzenie sprzyja procesowi wydzielania się właśnie grafitu.

Żeliwo otrzymuje się w procesie przetopienia surówki z dodatkami złomu stalowego lub żeliwnego. Proces przetopienia odbywa się w piecach zwanych żeliwiakami. Otrzymany materiał stosuje się do wykonywania odlewów, które po przestygnięciu oddaje się szlifowaniu w przypadku nierówności czy ostrych krawędzi. Materiał odlewowy poddaje się także sezonowaniu, które ma za zadanie zmniejszenie wewnętrznych naprężeń. Naprężenia te mogą spowodować uszkodzenie i odkształcenie materiału.

Żeliwo dzielimy na:

  • żeliwo szare: szare zwykłe, sferoidalne, modyfikowane, wermikularne i ciągliwe
  • żeliwo białe
  • żeliwo stopowe
  • żeliwo połowiczne.

Żeliwo stosuje się w przemyśle motoryzacyjnym, inżynierii sanitarnej, produkcji kaloryferów i pieców żeliwnych czy wyposażeniu kuchennym.

Staliwo jest również wieloskładnikowy stop żelaza z węglem, ale nie podlega obróbce plastycznej. Staliwo posiada lepsze właściwości mechaniczne niż żeliwo. Wyróżniamy staliwa węglowe i stopowe. Ze względu na własności fizyczne staliwo węglowe może być zwykłej, wyższej i najwyższej jakości.